Psalm 128

Eerlijk is eerlijk, de eerste keer dat ik deze Psalm las merkte ik dat ik toch wel wat cynisch werd. Het lijkt wel een plaatje van het ideale gezin: de man die werkt en voorspoedig is, de vrouw die vruchtbaar is en kinderen baart, de kinderen allemaal even lief rondom de tafel – het gezinsleven is volmaakt. Hoe ontzettend ver staat dit beeld van de praktijk van vandaag de dag. We leven in een wereld waar het hebben van een gezin allesbehalve vanzelfsprekend is, waar er vele éénouder gezinnen zijn vanwege scheiding. Waar er ongewenste kinderloosheid is en waar bijna 40% van de huishoudens bestaat uit een 1 persoonshuishouden. De realiteit waarin we leven kan bijna niet verder van deze Psalm af staan. Wat moeten we met deze Psalm?

De Psalm is een pelgrimslied, gezamenlijk gezongen door het volk Israël onderweg naar Jeruzalem. De Psalm wordt ook wel een wijsheidspsalm genoemd, en terecht. Aspecten uit het boek Spreuken vinden we ook hier in deze Psalm: ontzag voor de Heer wat zegen oplevert; hard werken wat voorspoed en geluk oplevert; kinderen die gezien worden als voorspoed en zegen van God. Bijna een ‘voor wat hoort wat’ theologie: als ik mijn best maar doe dan moet God wel belonen.
Juist omdat deze Psalm zo ver van ons af lijkt te staan is het belangrijk om ons goed te verdiepen in context en cultuur, omdat deze toen nogal anders was dan de onze nu.

Ontzag voor de Heer is een manier van leven. Een manier die terugkeert in de wijsheidsliteratuur van de Bijbel. Ontzag, respect, of in de oudere vertalingen vreze, heeft ermee te maken dat je rekening houdt met God in je leven. Of misschien nog niet eens rekening houden met, maar Hem op de eerste plaats zetten. In die zin dat alles wat je doet en wie je bent staat of valt met je ontzag voor God. En in deze Psalm worden dan drie dingen genoemd: werk, relatie en gezin. Drie dingen die van levensbelang waren in het leven van de Israëliet.
1. Allereerst het werk: voor het werk op het land en de oogst was men afhankelijk van God. Gods zegen voor de boeren was onmisbaar. Natuurlijk kan je denken aan het weer, maar bijvoorbeeld ook aan insectenplagen of vijanden. In Nederland kennen we nog biddag en dankdag voor gewas en arbeid, om stil te staan bij het gegeven dat we alles uit Gods hand ontvangen. En daarmee dus ook vanuit ontzag voor God leven.
2. Wanneer het gaat om relaties dan was een vrouw van groot belang in het gezinsleven. In het onderwijzen en opvoeden van de kinderen, maar ook in tal van andere zaken. Denk maar eens aan het beeld van de vrouw wat in Spreuken 31 naar voren komt. Vandaag de dag zouden we een dergelijke vrouw beschrijven als zakenvrouw of zelfs als CEO van een grote multinational.
3. En dan als derde, het nageslacht. Zonder allerlei sociale voorzieningen als AOW en pensioen waren kinderen van levensbelang. Zij zorgen voor je op je oude dag. Zij zijn een teken van voorspoed en geluk.
De beide beelden die gebruikt worden zijn die van een vruchtbare wijnstok en een jonge olijfboom. Wijn en olie zijn kostbare goederen, ze verrijken het dagelijkse leven en waren goede bronnen van inkomsten. Op deze manier wordt het belang van ontzag voor God in je normale dagelijkse leven beschreven. Niet als een ‘voor wat hoort wat’ theologie, maar als een manier van leven waarin God de centrale plek inneemt in al je dagelijkse bezigheden.

Wat dan opvalt in deze Psalm is dat een verschuiving van begrippen plaatsvindt. Aan het begin wordt gesproken over geluk en voorspoed, maar halverwege wordt dit verdiept door het woord ‘zegen’. Het gaat veel verder dan materiele zaken. Zegen betekent dat de naam van de Heer op je is. Dat Hij met je mee gaat. Dat Hij vrede geeft. En om dan aan het einde van de Psalm te zien dat de zegenwens verbreed wordt van persoonlijk en gezin naar Jeruzalem tot het hele volk Israël. En we weten dat de roeping van het volk Israël was en is om van die zegen te delen en te getuigen van God.
En als ik dit op me in laat werken dan verdwijnt mijn cynisme als sneeuw voor de zon en ben ik dankbaar voor Gods zegen en vraag ik Hem met wie ik mag delen. Bid je mee?