Psalm 86

Onlangs kwam ik op internet een voor mij nieuwe, maar wel herkenbare term tegen: gedeelde aandacht. Het is een term die wordt gebruikt om de mentale toestand te beschrijven waarin mensen proberen zich op meerdere dingen tegelijk te concentreren. Over het algemeen hebben experts vastgesteld dat mensen vaak een hoge prijs betalen wanneer zij dit doen en dat de grenzen van verdeelde aandacht over het algemeen vrij streng zijn. Multitasking wordt daarom veelal ontmoedigd.

Ik moest daaraan denken bij het lezen van deze Psalm en dan met name die indringende regel in het tweede deel van vers 11: ‘Vervul mijn hart met ontzag voor uw naam’, of, zoals het luidde in de vertaling NBG51: ‘Verenig mijn hart om uw naam te vrezen.’ Ik ga eerst iets zeggen over de Psalm als geheel en dan keer ik terug bij deze woorden.
Psalm 86 is een van de volledige gebedspsalmen. De meeste psalmen hebben een afwisseling van spreken tot en over God, maar hier is de hele Psalm gebedstaal, een spreken tot God. En wel op een zeer directe, intense en persoonlijke manier. Maar liefst 35x klinkt er ‘ik, mij of mijn’ en 16x wordt God direct aangesproken: ‘Hoor mij … antwoord mij… wees mij genadig … keer u tot mij …’ enz. En dat alles dus heel intens: ‘Heel de dag roep ik tot U’ (3). Een direct, intens en persoonlijk gebed.

Tegelijk is er bijna geen gebed dat de woorden zozeer 'geleend' heeft als dit gebed. Het bevat fragmenten uit zo'n 20(!) andere Psalmen en ook nog stukken uit vier andere Bijbelboeken (Exodus, Deuteronomium, Jesaja en Jeremia). Dit gebed is doordrenkt met de Schrift; het heel persoonlijke is verbonden met de gemeenschap en haar geschiedenis! Wordt daardoor gevoed en daaraan getoetst, zou je kunnen zeggen. Bidden doe je altijd in verbondenheid met anderen, zelfs als je alleen bidt.

Waarop is nu dit intense gebed gericht? Het antwoord daarop vinden we in vers 11. Het is gericht op het vinden van de weg van de Heer en daarop te wandelen met een hart gevuld met ontzag. Dat gevulde hart is mijns inziens ook het hart van de Psalm. Als een hart ergens mee gevuld is, kan er niets anders meer bij. David bidt om een hart dat alleen en uitsluitend gericht is op God en daar vol van is. Daarom vind ik de NBG51 vertaling nog sprekender: ‘Verenig mijn hart om uw naam te vrezen.’ Andere vertalingen spreken van ‘maak mijn hart één’ (HSV), ‘richt mijn hart onverdeeld hierop’ (WV), ‘richt mijn hart op dit ene’ (NB), en: ‘Laat mijn enig doel zijn ontzag te hebben voor U’ (GNB).

Is dat niet precies wat een mens nodig heeft: vereniging van hart, één, onverdeeld hart, gericht op één doel: 'het ene nodige'. En is dat vaak niet een geweldig probleem? Ons leven is immers vaak zo roerig en zo rommelig. Zoveel mensen en zoveel dingen en zoveel problemen! Dat leidt niet tot vereniging, maar tot verstrooiing: hier en daar en overal hebben we een stukje van de aan¬dacht van ons hart liggen. Gedeelde aandacht. We leven in 'fragmenten'; we gaan 'zappend' door het leven. Maar de samenhang is zoek. Wanneer we dan bidden 'verenig mijn hart', dan vragen we aan God: breng alles, ons hele bestaan, alles wat onze aandacht vraagt, bij elkaar en maak er een eenheid van. Een eenheid die ontspringt aan en zich richt op U.
Zo betekent vereniging van het hart tegelijk reiniging van het hart! Immers: als ons hele hart onder Gods beslag komt, dan wordt het ook gereinigd van alles wat overbodig, onnodig en zelfs zondig is. Dan komen de prioriteiten en verhoudingen ook weer op orde. Kierkegaard zegt zo mooi: zuiverheid van hart is maar één ding te willen. Een zuiver mens is een onberispelijk mens, een mens uit één stuk, op één doel gericht, met onverdeeld hart.

‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart’ zo vat Mozes de wet samen in Deut. 6 en noemt Jezus dat het grote en eerste gebod (Matt. 22:37-38). Als je hart volstroomt met die liefde, wordt alles in je leven daardoor gekleurd en krijgt het zin en samenhang. ’Zet me weer in elkaar Heer’, zo vertaalt Peterson in The Message heel vrij, ‘want dan kan ik u weer onverdeeld loven.’

Een gebed om mee te nemen de komende dag en dagen. Of in je hoofd te zingen en te neuriën in de berijmde versie: Voeg geheel mijn hart tezaam, tot de vrees van Uwe Naam.